Hakkari’birlikte 4 bin 135 rakımlı Uludoruk’un bulunduğu Cilo Dağlarındaki buzullarda erime sonucu çatlakların derinleştiği, parçalanmaların fazlalaştığı bildirildi.

Küresel ısınmaya sadık mütezayit sıcaklıklar zımnında akıbet yıllarda aceleten eriyen buzulların bulunduğu bölgedeki göletin genişlediği ve akarsu hacminin arttığı, buzullarda tetkikat eden uzmanlarca tayin edildi.

Yerli ve ecnebi turistlerin deste gösterdiği bölgeye mevrut bir takım doğasever de buzullar ve göletin olduğu bölgeyi gezdi, foto çekti. Gruptaki bire bir dağcı dahi buzullarda tırmanış yaptı.

“2014’te böyle çatlaklar yoktu”

Hakkari Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Nuri Bodur, AA muhabirine, 2014’te bölgede incelemelerde bulunduğunu ve o dönemde buzullarda böyle çatlakların olmadığını söyledi.

Büyük değişimin yaşandığına dikkati calip Bodur, cümudiye alanlarının gerilediğini belirterek, şöyle konuştu:

“Serencam 50 yıl içre gerilemelerin neredeyse yüzdelik 50’ye benzeyen oranda arttığını ve buzullar beyninde bazen çatlakların, yarıkların derinleştiğini, ayrışmaların, parçalanmaların fazlalaştığını yok etmek gibi. Bu birlikte bize küresel iklim değişikliğinin dünyamız üzerindeki etkilerini gösteriyor. Buzullardaki katmanların dönemsel yerine yağışları tabir ettiğini söyleyebiliriz. Katmanlarda ilim farklarının olduğunu görüyoruz. O dönemdeki yağışlar esnasında atmosferdeki partiküllerin neler ve ne oranda olduğunu çözümleme yöntemleriyle tayin etmek olabilir. Burada gördüğümüz erimeler, mikroklima etkisi altında kalarak oluşan ayrımsız erime süreci. Bunun bile lazım istemez yer şeş su kaynaklarını, bölgenin iklim koşullarını, bitkisel antik yapısını, faal organizmaların dirim alanlarını ekolojik anlamda etkileyebilecek tıpkı ebat olduğunu söyleyebiliriz.”

“Ihtimal 25 yahut 50 yıl bilahare bu buzul makam kalınlığını göremeyeceksiniz”

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Akademisyen Doç. Dr. Azad Akva Selçuk ise buzulların izotop jeolojisi, yaşları, katmanları, hangi ant oluştukları ve erime durumlarına yönelik henüz ayrıntılı ve şümullü aynı düzentileme yapılmadığını belirtti.

Bölgede buzulların erimesiyle oluşan göletlerin görülebildiğini anlatım eden Selçuk, “Buzullardan yapılan muhtelif analizlerle bu bölgenin iklimsel döngüsünü çıkarabilirsiniz. Bu bölgeye baktığımız devir cümudiye barındıran esmer buzulu dediğimiz buzullar tıpkı tek bu bölgede var. Benzeri sürü buzul morfolojisi var ama 30 metreyi fazla buzul katmanlarının olduğu eksantrik tıpkı toprak yok. Siper altına alınması iyicene ayrımsız şey. Bilimsel çalışmalar amacıyla oylumlu noktalardan birisi. Buradaki buzullar muhtemelen Cilo’nun bayağı eteklerine büyüklüğünde iniyordu. 2000’li yıllara büyüklüğünde dahi ihtimal bura buzullarla kaplıydı amma şu anda baktığınız ant bu buzulları yalnız 3 bin 400 ve 3 bin 600 kotlarında, şimal eteklerinde kısmi adına 30 metre kalınlığında görebiliyorsunuz. Belki 25 yahut 50 sene sonradan bu buzul mevki kalınlığını göremeyeceksiniz.” değerlendirmesinde bulundu.

Yurt dışından birçok insanın burayı görmeye geldiğini anlatan Selçuk, “Burada acilen bire bir mesai yapılması lazım. Belli bu yaz yapacağımız çalışmalarda karotiyerlerle ayrımlı yerlerden delerek örnekler alıp onlar üzerine çalışma yapacağız. Bu çalışmayla genişlik azından iklimsel kısır döngü, izotop jeolojisi ve buna benzer sonuçları ortaya hamiş olacak.” dedi.

“Sabık sene cazibe yaptığımız cümudiye mağarası şu anda yok”

Hakkari Üniversitesi Öğretim Yardımcısı Erek Adıyaman da 2012’den bu yana mahsus zamanlarda bölgeye gelip buzul bölgesini fotoğrafladığını tabir ederek, “Hangi efsus kim sonuç yıllarda erimenin anbean arttığını gözlemliyoruz. Bu yıl yaptığımız gezide buzul tabakasında 2014 yılındaki görüntülerle kıyaslandığında kilolu tıpkısı erimenin olduğunu tayin ettik. Eski yıllarda buzulların üzerinde kalkmak haddinden fazla daha kolaydı, demincek ise çok henüz tahakküm zira bazen yarıklar metrelerce derinlikte. Açılmalar fazlalaştı. Göletin buna bağlı adına büyüdüğüne ve suyun arttığına tanık olduk.” diye niteleyerek konuştu.

Ekiplerin dağcı arkadaşlarının olduğunu belirten Adıyaman, “Arkadaşlarımız buz tırmanışı yapıyor. Bölgenin cümudiye tırmanışı amacıyla iri bire bir potansiyeli olduğunu görmüş olduk. Havza milli park car edildikten bilahare ilgi görmeye başladı, birçok resimci ve doğaseverin yol uğrağı noktası oldu. Güzeşte sene dağcı arkadaşlarla cümudiye mağarasında çekicilik yapmıştık. Şu anda o buzul mağarası bulunmayan. Bu birlikte buzulların serian eridiğinin göstergesi.” dedi.

Doğasever Sabahattin Ertuş, “Eskiden buzulların üstünde palas yürüyebiliyorduk, şimdi yürüyemiyoruz çünkü şişman yarıklar var. Bozuk görüntüsünden çokça ırak. Bu bile bizi çokça üzüyor. İnşallah gelecek nesillerin üstelik buraları müşahede şansı olur.” ifadelerini kullandı.