Küçük Asya Ajansı (AA) Yönetim Kurulu Başkanı ve Umumi Müdürü Başkomutan Karagöz, “dijital telif hakkı hakları” düzenlemesi çalışmalarında birlikte öncülük etmeyi bire bir fariza bildiklerini belirterek, Türk ülfet sisteminde bu konuda benzeri düzentileme yapılmasının zaruret olduğunu söyledi.

Başkumandan Karagöz, TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Toplantısı’nda “Basın Yayıncılarının Dijital Platformlardan Uzlaştırma Talebi” başlıklı benzeri tike yaptı.

Karagöz, habercilikte dijitalleşme ile yaşanan dönüşümle birlikte bilgelik içeriklerine erişimin nazik oranda dijital platformlar ekseninde şekillendiğine meni ederek, “Blockchain teknolojisi, NFT, metaverse, Google News az daha günlük hayatımızın rastgele noktasında dirlik gösteriyor. Bu hareket ve değişim sürecinin yanı sıra yeni rakiplik alanları oluşturduğunu, yeni sorunlar ortaya çıkardığını bütün alay malay görüyoruz.” ifadelerini kullandı.

Habercilerin şişman çalışma ve cansiparane hazırladıkları içeriklerin bedeli ödenmeden ticari amaçla müesses sayısal ortamlarda kullanılması bu sorunların bildirme başında geldiğine dikkati çeken Karagöz, sayısal matbuat yayıncılığın yaygınlaşmasından önceki basın yayıncılarının yatırımlarının karşılığını gazete ve dergi kabilinden basılı malzeme satışı ve reklam gelirlerinden elde ettiklerini, haberin dijitalleşmesine mecbur yerine dirimlik dağılımı dengesizliği ve nahak rekabetin ortaya çıktığını anlattı.

Bu durumun, muhteva üreticilerinin zat içerikleri üzerindeki kontrolü kaybetmeye başladığını gösterdiğini tamlayan Karagöz, “Bilim içeriğini matbuat ürün organları, ajanslar, bizler üretirken, bu içeriklere ilgili gelir, bunu dijital namına yayınlayanlara gidiyor. Yetiştirici biziz, faaliyet veren biziz, cansiparane envestisman yaparak ve kimi vakit birey güvenliğimizi tehlikeye atarak bu içerikleri üreten biziz fakat bizim ürettiğimiz bu içerikler üzerinden çokça balaban gelirler bu dijital dağıtım mecralarına gidiyor. Meydan hakimiyetini ele geçiren bu platformlar reklam gelirlerini üstelik tamamen ele geçirmiş durumdalar.” diyerek konuştu.

“DENIZ, haberleri uzlaştırma kapsamına almasıyla geçmiş olumlu aşama atıldı”

AA Umumi Müdürü Karagöz, 2019 yılında Avrupa Birliği’nin haberleri de vukuf içeriklerini de telif hakkı kapsamına aldığını hatırlatarak, bu gelişmenin telif hakkı hukuku tarihinde eskimemiş tıpkı çağın açılmasına sebebiyet verdiğini söyledi.

Tarih süresince selen içeriklerinin hem ulusal kanunlarda hem bile arsıulusal anlaşmalarda telif hakkı dışında tutulduğunun altını çizen Karagöz, AKARSU’nin SU Dijital Ortak Alım Satım kapsamında harekete geçmesiyle ve haberleri telif kapsamına almasıyla bu anlamda önceki olumlu adımın atıldığını dile getirdi.

Bir haberi çıkarmak üzere muhabirin aynı bölgeye gönderildiğini, elde edilen içeriğin ayrımsız metinle buluştuğunu, daha sonra bili merkezinde o görüntüye makam prodüksiyon yapıldığını, altyazılar yazıldığını, seslendirmeler yapıldığını ve hep bu masarif neticesinde ortaya tüketilebilir tıpkısı fen içeriği çıktığını aktaran Karagöz, “Çıkan bili içeriğinden muhteva üreticileri, gazeteler, muhabirler balaban oranda yararlanmıyor. Gelirde en iri payı, henüz sonraları bu haberi dağıtan mecralar elde ediyor.” dedi.

“Dijital platformlardan eşit arzu edilmesine ilişik mevzuat eksikliği söz konusu”

AKARSU’nin Dijital Ortak Iş’a geçmesiyle beraber, Fransa Bilim Ajansı AFP ve Google beyninde 18 Kasım 2021’üstelik 5 yıl kesiksiz uzlaştırma anlaşması imzalandığını anımsatan AA Genel Müdürü Karagöz, “Acun genelinde bu gelişmeler yaşanırken, ülkemizde açık hazırdaki düzenlemeler, olgun içeriklerini üreten matbuat yayıncılarını maalesef doğruluk sahibi namına görmüyor.” diye niteleyerek konuştu.

Sayısal platformlardan bedel temenni edilmesine ilişik mevzuat ve uygulama eksikliğinin bahis konusu olduğunu vurgulayan Karagöz, dünyanın en nazik bilgelik üreticilerinden biri olan AA’nın, fen üretmekle yetinmeyip, öncesindeki ve sonrasındaki süreçlerde da zindelik yürüttüğünü söyledi.

Karagöz, “Bu doğrultuda, kamuoyunu makul bilgilendirmek, makul tartışma zeminini inşa etmek ve lazım adımların atılmasını uydurmak için 14 Ilk Teşrin 2022’de matbuat sektörü ve ülfet camiasını ayrımsız araya getiren benzeri bilgi şöleni düzenledik. Bu sempozyumda, Fikir ve Danışma Eserleri Kanunu’ndaki düzenlemeleri ve haberlerin serbestçe aktarma olunması; muhabirlerin şişman tıpkısı faaliyet ve özveriyle hazırladıkları içeriklerin ticari amaçla kullanılmasının önüne geçilmesini; dijital basın ürün alanında tek taraflı dirimsel elde edilmesinin engellenmesini ve nahak yere rekabetin önlenmesi üzere neler yapılabileceğini tartıştık. Ülkemizin yer esaslı medya kurumu olarak pek çokça konuda olduğu kabil uzlaştırma düzenlemesi çalışmalarında üstelik öncülük etmeyi bire bir fariza biliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

“Şeriklik varlıklarını fikri mülkiyet payı, markası, lisansı ve patenleri oluşturuyor”

Dünyada medyanın geldiği noktayı ve gidişatını infografiklerle anlatan Karagöz, müşareket varlıklarında geçmişten bugüne yaşanan değişimi aktardı.

Eskiden iştirak varlıklarını şirketin kasasındaki nakit, topluluk olduğu bina, ekipmanlar belirlerken bugün fikri iyelik payı, markası, lisansı ve patenlerinin oluşturduğunu dile getiren Karagöz, Apple, Google, Facebook’un marka değeri ele alındığında esasında fikri mülkiyet payının konuşulduğunu söyledi.

Maddi olmayan varlıkların, ticari markalar, telif hakkı, lisanslar, saygınlık, berat ve uzmanlığın önem kazandığını söyleyen Karagöz, “100 ülkede 125 ofisimiz, bin 700 çalışanımız ve 2 bin 400 başıboş habercimizle faaliyet gösteriyoruz. ‘Anadolu Ajansı’ dediğimiz ant maddesel sıfır varlıklarla tıpkısı değer ifade ediyoruz.” dedi.

“Tarihe düşülmüş notlar…”

Rusya- Ukrayna Savaşı’nda AA foto muhabirlerinin mukavemetli çokça fotoğraf çektiğini, muhabirlerinin birçok bilgelik içeriği ürettiğini anlatan Karagöz, bunlardan bir tanesinin uluslararası düzeyde savaşın sembolü olduğunu kaydetti.

Rum Ajansı (AA) fotoğraf muhabiri Wolfgang Schwan’ın, Ukrayna’nın doğusundaki Chuegev kentinde 24 Gücük Ay’ta çektiği Olena Kurilo’nun fotoğrafının ertesi gün dünyanın çarçabuk birden hep gazetelerinin birinci sayfalarında, uluslararası medyanın veri bültenlerinde bir numara selen adına saha aldığını aktaran Karagöz, “Muhabirimizin ürettiği bu muhteva üzere bizler yatırım yaptık, iş harcadık. Muhabirimizi oraya gönderdik. Muhabirimiz, birey güvenliğini riske atarak, cidal bölgesinde bombaların altında yaralı Olena Kurilo’nun bu fotoğrafını çekti ve savaşın arz şişman tanığı adına Anadolu Ajansı muhabirimiz bu savaşın simge fotoğrafını yakalamış oldu.” diye niteleyerek konuştu.

Anadolu Ajansının 102’inci yılında imdi rekabet alanının arsıulusal medya olduğunu tabir fail Karagöz, “24 Gücük Ay sabahı acun medyası bu fotoğrafla okuyucularının karışına imdi. Bu fotoğrafı 102 sene önceki Mustafa Kemal Atatürk marifetiyle kurulan Rum Ajansımız, bilcümle dünyaya servis etti. Bunlar tarihe düşülmüş notlardır. Bundan 100 yıl sonradan Ukrayna-Rusya savaşıyla müntesip içeriklerde bizim çektiğimiz bu fotoğraf üzerinden ruz okunacak.” değerlendirmesinde bulundu.

“Bizim kazancımızın genişlik birkaç 100 katını GAFA (Google, Amazon, Facebook, Apple) kazanıyor”

Karagöz, tüketicilerin haberleri internet platformlarından elde ettiğini, matbuat kuruluşlarının balaban ölçekteki yatırımlarının karşılığını alamadığını, ceride ve dergilerin hepyek kapandığını, tirajlarının eridiğini söyledi.

Almanya’da Naşir Johann Carolus’un önce gazeteyi çıkardığında uzlaştırma dilek ettiğini ve haberin kamuya ait olduğu gerekçesiyle namına itiraz edildiğini anlatan Karagöz, “Malumat kamuya ait fakat haberin içeriği, buna yapılan yatırım ve bu haberin ticari tıpkı metaya dönüşmesi yerinde bundan ki kazanacak? Haberi üreten basın emekçileri mi, bu basın emekçilerinin kurumları mı, yoksa GAFA adını verdiğimiz, Google, Amazon, Facebook ve Apple mı?” diye sordu.

Karagöz, AA foto muhabiri Wolfgang Schwan’ın Ukrayna Savaşı’ndaki fotoğrafına atıfta bulunarak veri emekçilerinin ve kurumlarının bundan mal kazanamadığını tabir etti.

Karagöz, “Biz bu fotoğrafı çektik, yatırım yaptık, bundan ayrımsız dirimlik elde ettik. Almanya’nın Bild Gazetesi bir numara sayfasına koydu. Biz dahi alışverişten aynı dirimsel elde ettik. Emin olun; bizim kazancımızın sunma az 100 katını GAFA (Google, Amazon, Facebook, Apple) bu fotoğrafımız üzerinden kazanıyor.” diye niteleyerek konuştu.

” Türkiye’dahi henüz Avrupa Dijital Marketine ahenkli benzeri yasal aranjman bulunan değil”

Bütün bunlara “dur” demek amacıyla AKARSU’nin benzeri araya geldiğini kaydeden Karagöz, Almanya’nın “Ben, bu uzlaştırma konularında GAFA adı verilen Google, Amazon, Facebook’a ‘dur’ söylemek istiyorum” dediğini söyledi.

İspanya’nın bile aynısını denediğini ancak sıfır olduğunu aktaran Karagöz, SU’nin 2019’üstelik “Digital Single Market” (DSM) denilen yasayı yürürlüğe koyduğunu hatırlattı.

Fransa’nın uzlaştırma yasalarını DSM’ye makul ayla getirdiğini; İngiltere ve Avustralya’nın benzeri kanun süreçlerini başlattığını kaydeden Karagöz, Google News’in 7 yıl aradan sonra İspanya piyasasına ferasetsiz döndüğünü, İtalya merkezli medya grubu ile evvel anlaşmanın kamuoyuna duyurulduğunu, Avusturalya’nın Medya Sektör Yasası’nı 2021’da yürürlüğe koyduğunu, Kanada Parlamentosu’nun Sayısal Haber Kanun Tasarısı’nı 2022 yılının Nisan ayında duyurduğunu anlattı.

Yıpranmamış hakların, AKARSU kökenli uzlaştırma sahiplerine çıktı lisans geliri terazi amacını taşıdığını anlatım eden Karagöz, “Tığ, günde 2 bin 500 zımni üretirken üzerimizden çok şişman gelir elde fail Google ile masaya oturduğumuzda, Google bize telif hakkı hakları amacıyla her ağırlık akseptans etmiyor zira Türkiye’dahi henüz Avrupa Sayısal Marketi’ne düzenli tıpkısı yasal düzenlemesi mevcut değil.” değerlendirmesinde bulundu.

Başkumandan Karagöz, “Bizler, bire bir Avrupa’da olduğu kabilinden nitelikli gazeteciliğin yapılması, bu ve tıpkı sağlam çok başarının devamlılığının olması, yatırım korunması ve gazetecilerin güçlendirilmesi amacıyla bir dakika geçmiş Türk ünsiyet sisteminin bile telif hakkı üzerine tıpkı mesai yapmasını zaruret kendisine görüyoruz.” görüşünü paylaştı.

Fransa’nın uzlaştırma yasalarını DSM’ye akla yatkın ayla getirmesine karşın Google’ın marifet içeriklerine ifa yapmayı reddettiğini dile getiren Karagöz, “AFP’nin uzlaştırma talep ettiği Google, bu talebi reddedince, DSM yönergesi ve Fransa’daki bakir hukuki düzenlemeyi temel alan Fransız Rekabet Hukuku, Google firmasına 500 milyon Avro’luk tıpkı ukubet verdi. Bu ukubet, Google’u harekete geçirdi. Anında AFP ile masaya oturdular ve 5 yıllık tıpkısı sözleşme imzaladılar.” diyerek konuştu.

AFP’nin şeriklik sırrı olduğu üzere anlaşmanın mali tarafına ilişkin hikmet vermediğini kaydeden Karagöz, AFP Hususiyet Direktörlüğü’nün, Anadolu Ajansı Hususiyet Direktörlüğü ile bu konunun müzakeresini yaptığını ve Google ile yapılan anlaşmanın çerçevesini anlattıklarını söyledi. Serdar Karagöz konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Biz, Google ile müracaat ettiğimizde AFP ile eş tıpkı çerçevede, ancak kendimize saf hesaplı sağlık modeli sunacağız ancak masaya oturamıyoruz. Masaya oturmak üzere Meclisimizde kabul edilecek bir kanuna ihtiyacımız var. DSM yönergesine ağır ezgi ayrımsız şekilde aynı kanunun çıkarılması gerekiyor. Sadece biz değil, Türkiye’deki tüm basın emekçilerinin hakkını korumak, gelirlerini ve telif haklarını yükseltmek amacıyla bu kanun çalışmasına bindi kâm ediyoruz. Eğer bu kanun yürürlüğe girerse, biz bile yurtdışındaki muadillerimiz kabil dijital mecralarla enformasyon yapabilir, basın emekçilerimizin, gazetecilerimizin, muhabirlerimizin, fotoğraf muhabirlerimizin ve kameramanlarımızın hakkını savunabiliriz. Bu durumda, buradan elde edilecek dirimlik, ABD’deki Google şirketine değil, şahsen bu içeriği bulmak amacıyla mesai sarfeden matbuat emekçilerine gidecek. Bu konuda komisyonunuzun yapacağı çalışmaların sefer resim olacağını izah etmek istiyorum.”

“Yeni tıpkısı sürümle milletimizin ihtiyaçlarını bastırmak istiyoruz”

TBMM Sayısal Mecralar Komisyonu Başkanı Hüseyin Yayman, gazetecilerin, televizyoncuların, sanatçıların emeklerinin çok süssüz tıpkısı şekilde kopyalandığını, telif hakkı sorununun ortaya çıktığını belirterek, “Tığ şunu yapmak istiyoruz; Telif Hakkı Hakları Kanunu’nu, dijital terimle ‘update’ emretmek istiyoruz. Kullanılmamış aynı sürümle, yıpranmamış bire bir versiyonla milletimizin ihtiyaçlarını eğlemek istiyoruz. İletişim paradigmasındaki değişim ve dönüşümle bu arada, kip çokça kavramın baştan tanımlanması, mukavemetli çokça ilişkinin baştan düzenlenmesi gerekiyor.” ifadelerini kullandı.

Yayman, dijital şirketleri, dünyada nasıl tıpkısı uygulama yapıyorlarsa Türkiye’de dahi eş pratikleri yapmaya davet ederek, “Belletici el erki, siyaset bağlamında onları masaya çağırma ediyoruz. Genel Müdürümüzün başlattığı ilkokul ulus ölçüsüz ağın aynı taraftan Paris’te uyduğu hukuka, Berlin’de uyduğu hukuka Ankara’bile uymaması doğrudan tıpkı çifte standarttır. Bunu akseptans etmemiz benzer değildir.” diye konuştu.