Bitlis’mağara Adilcevaz ilçesinde, avare köpeklerin ısırması sonucu kudurmuş tanısıyla tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitiren 11 yaşındaki Mustafa Erçetin’mağara cenazesi zaman köyünde toprağa verildi. Türkiye’de sabık sene “kuduz riskli bağlantı” cihetiyle 250 bin yaşama otama oldu.

Bitlis’mağara Adilcevaz ilçesinde, nabekâr köpeklerin ısırması sonucu akur tanısıyla tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitiren 11 yaşındaki Mustafa Erçetin’mağara cenazesi, köyünde toprağa verildi

Acun Esenlik Örgütü (DSÖ) verilerine bakarak gelişigüzel yıl dünyada 59 binden aşkın koca akur dolayısıyla yaşamını yitiriyor. Çor özellikle Asya ve Afrika kıtalarında gen yerine görülüyor.

Herhangi Bir sene Asya’da kısaca 35.000 kişinin Afrika’bile ise 21.000 kişinin akur hastalığına yakalandığı aritmetik ediliyor.

Afiyet Bakanlığı’nın açıklamasına bakarak, Türkiye’da yılda tahminî 250 bin kudurmuş keleş bağlantı bildirimi yapılıyor ve bunların çoğunluğu dahi hastalıktan yüklenmek için aşı programına alınıyor.

Nezaret, eş vakalarının çoğuna akur köpeklerin etken olduğu ısırıkların bozukluk olduğunu kaydediyor.

Resmi verilere göre 2021 yılında Türkiye’da 250 bin 375 akur riskli kontak görülürken, bunlardan 3’ünde kuduz hastalığı gerçekleşti.

2008 yılından bu yana akur vakaları incelendiğinde, en çok 2014 yılında 4 kişinin kudurmuş olduğu görülüyor.

Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (EKMUD) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Emine Parlak, Türkiye’üstelik değme yıl ortalama 1-2 hadise görüldüğünü belirterek, 2022 verilerinin daha paylaşılmadığını kaydediyor.

Basına yansıyan bilgilere göre bu sene yegâne vakanın Bitlis’te görüldüğünü belirten Bembeyaz, “Kudurmuş riski artıyor diyemeyiz” değerlendirmesinde bulunuyor:

“Kuduz riski artıyor diyemeyiz. 2008 yılından beri hor yukarı hep tıpkı sayıda kudurmuş vakası görülmüş.”

“Vakit Kaybetmeden ihtimal farkındalık arttığı üzere, esenlik merkezlerine başvuran kuduz riskli bağlantı sayısının arttığını söyleyebiliriz.”

2008 yılında kudurmuş riskli irtibat cihetiyle hastanelere başvuran can sayısı 190 binken, 2021 yılında bu sayı 250 bine çıkmış. İnsanlar henüz bilinçli aynı şekilde aşılama olmaya gitmişler.”

“Hemen buradaki artıştan yola çıkarak, akur riski artmıştır diyemeyiz. İnsanların farkındalığı ile üstelik ilgilendiren benzer, alelade artmış üstelik gibi.”

Ilinek görülmeden önce tedavi eşya

Belirtileri görülmeye başladıktan sonraları tedavisi sıfır ve ölümle sonuçlanan bir çor olan akur, enfeksiyon hastalıkları zarfında yeryüzü yüksek ahiret yolculuğu oranına eş.

Belirtilerin görülme süresinin dört dönme büyüklüğünde kısa olabileceği üzere; 27 kamer, 6 sene ve hatta 19 yıla kadar uzayan vakaların da olduğu belirtiliyor.

Semptomların ortaya çıkmasından bilahare aşıların kâr etmediği ve sayı farkı 18 çevrim bilahare hastanın hayatını kaybettiği biliniyor.

Dr. Parlak, “Enfeksiyon hastalıkları içerisinde çor geliştikten sonradan yer çok öldüren çor bu, ölüm oranı çok faziletli. Klinik bulgular ortaya çıktıktan sonradan iyileşen vakalar haddinden fazla eşsiz amma onların bile tanısıyla ilişkin şüpheler var” diyor.

Ancak belirtiler başlamadan ilk makbul telkih ve farklı tedavilerle bu ölümcül hastalıktan kurtulabilmek olabilir.

Erçetin’in öldüğü tıpkısı bölgede temaslı züğürt taraması yapılırken, kapik vasıtasıyla ısırıldığını söyleyen apayrı benzeri bala bir zamanlar aşı ve immunglobulin uygulanması ile hastalığa yakalanmaktan kurtuldu.

Ak Pak, “Isırılan bölgeye bakarak, virüs miktarına bakarak koku tayin süresi değişebiliyor. Mikrobun alınmasından nişanlık gösterilmesine büyüklüğünde geçen süre sayı farkı 1-3 ay. Amma yıllar sonraları işaret görülen vakalar birlikte var” diyor.

O yüzden benzeri kuduz şüphesiyle karşılaşıldığında, katiyetle, hiç çabucak bire bir esenlik kuruluşuna gezmek gerektiğini söylüyor:

“Akur virüsünün girişinin ve ilerlemesinin durdurulması üzere arz mehabetli basamak kötü içine basınçlı bereketli akarsu verilerek, yaranın akarsu ve sabunla 10-15 zaman temizlenmesidir. Bu şekilde kudurmuş hastalığı %90 oranında önlenmiş peki.”

“Böyle tıpkı temasla karşı karşıya geldiklerinde yer ilk yapmaları gereken şey mübarek su ile bölgeyi yumak. Bizim için bildirme kocaman şey, önce müdahaleyi verimli su ile yazmak. Daha sonra genişlik mümasil sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.”

Yüzdelik 36 oranında sığırlardan bulaşıyor

Dr. Parlak, Türkiye’deki kuduruk vakalarının %90 oranında evcil hayvanlardan bulaştığını kaydediyor. İlk tam köpeklerden bulaşan kuduzlar bulunuyor.

Ak Pak, Türkiye’deki vakaların %43 oranında köpeklerden, %36 oranında sığırlardan bulaştığını kaydediyor ve “Bildirme çokça gördüğümüz bulaş yolu efsanevi ısırıklarından tükürükle bulaşmadır” diyor:

“Acun Afiyet Örgütü’ne göre Türkiye, akur açısından endemik nahiye kendisine değerlendiriliyor. Çünlü hadise oranı sürekli bitmeme ediyor. Akur Türkiye’da Afrika evet bile Asya’nın anlaşılan bölgelerinde olduğu büyüklüğünde aheste değil ama gene birlikte temas olasılığı fazla.”

Parlak’a bakarak, sokaktaki rastgele hayvana da kuduruk riski gözüyle bakmamak gerekiyor. Bihakkın hep temaslar de kuduzla sonuçlanmıyor.

Peki, aynı sığırda evet üstelik köpekte akur riski olduğunu nasıl anlayabiliriz? Bembeyaz, “Hayvanda sinirlilik, kansızlık, saldırganlık ve ısırma isteği görülüyor” diyor:

“Yutma güçlüğüne merbut adına ağzının kenarlarından salyalar akıyor evet üstelik ayaklarında felçler görebiliriz, bu hayvanlardan uzak durmamız ve yeryüzü kısa sürede tarım orman müdürlüğüne bili vermemiz gerekiyor.”

İnsanlardaki belirtilerini ise, “incitici, geçit ağrısı, temel ağrısı, mide bulantısı, asabiyet ve önce ısırılma yerindeki yanma ve karıncalanma hissi çokça karakteristik ayrımsız belirti. O bölgede tıpkı karıncalanma olması genelde buna bel ediyor” şeklinde sıralıyor.

Uzmanlar kuduruk hastalığı ve kudurmuş riskli angajman olgularıyla mücadelede başarılı olabilmek için olguların kayıtları eğlenceli tutulması, aşılanmamış hayvanlarının oral ağızotu ile aşılanma çalışmalarına bitmeme edilmesi ve halkın erken müracaat üzerine bilinçlendirilmesi gerektiğini söylüyor.