Mevsimlik ekincilik işçileri, Türkiye’nin dört bir birlikte karşı teri dökerek üretime katkı sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta büyüklük ekonomisine oylumlu katkıda mevcut Şark ve Güneydoğu Anadolu kentleri, âdem gücüyle bile üretime bindi veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonra üçüncü tam kayran düz Şanlıurfa’üstelik birlikte kâh aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda aile de evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin Ağacı’den Cıvıl Cıvıl’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya büyüklüğünde Türkiye’nin dört bir köşesine her an tarla ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, kayısı, lamba karpuzu, şeker pancarı, kumpir, çilek, biber, fasulye, günebakan, domates, elma, üzüm ve fındık üzere ürünlerin hasat veya çapalama işlerini işleyen işçiler, kurdukları çadırlarda kent yaşamı ve teknolojiden uzak sürmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri için çok ölçüsüz gören tarım işçilerinin bu yaşam koşullarından çocukları üstelik etkileniyor. Kavurucu ısıdam altında günde bazen 12 saat çalışmak zorunda kalan ekincilik işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan bilahare şehir değiştirerek mevsimine göre ikinci, başkaca üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her sene ev ayından itibaren başladıkları yolculukta evvel durakları Çukurova olan ekincilik işçileri, burada seralarda ve karpuz fidesi ekiminde çalışıyor, ardından yerfıstığı hasadı için Osmaniye’ye, soğan hasadı amacıyla Amik Ovası’na, tahıl, çükündür, nohut ve patates hasadı amacıyla İç Anadolu’ya, domates hasadı için Ege’ye, kayısı hasadı üzere Malatya’ya peşi sıra fındık hasadı için Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın evvel ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan tarım işçilerine, genellikle çocukları dahi eşlik ediyor. Gittikleri bölgelerde deri veya konteynerlerde küsurat işçilerin ağızlarından sâdır ortak bayram ise “Ekmek parası için” oluyor.

Tarım işçileri, sonuç yıllarda Antalya ve Sazak’e dahi seralarda işlemek üzere gidiyor.

“Türkiye’da 2 milyona mümasil mevsimlik gezmen ekincilik işçisi var”

Harran Üniversitesi Haber Literatür Fakültesi Coğrafya Bölümü Lehçe Coğrafya Ana Veri Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Benek, AA muhabirine, mevsimsel ekincilik işçiliği ve barhana üzerine mufassal yıllardır akademik icraat yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde ekincilik sektöründe 1,1 milyar kişinin aksiyon gücüne gerekseme duyulduğunu, bunun 450 milyonunun mevsimlik tarım işçisi gücünden karşılandığını belirten Nokta, “Türkiye’de istihdam edilen kestirmece 32 milyon kişiden 5-6 milyonu ekincilik sektöründe meydan almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimlik seyyar tarım işçileri oluşturuyor.” dedi.

Puan, mevsimsel turist ekincilik işçilerinin zat içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani öz yöresinde amma evini infirak ederek zamanının balaban tıpkısı kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Ötekisi ise ailesiyle il dışına çıkanlar kim bu muhteşem bire bir sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını özlük evleri ve illeri dışında geçirmek amacıyla yola çıkarlar. Vakit Kaybetmeden aynı yöreye dahi gitmezler ateş parçası bir hayat sürdürürler. Söz Gelişi Malatya’ya kayısıya elan bilahare Karadeniz’e fındığa, İç Küçük Asya’dahi şekerpancarına, Çukurova’bile pamuğa, Akdeniz’birlikte narenciyeye, Ege’birlikte ise üzüme giderler. Yani yılın neredeyse şişman tıpkı kısmını kendi dirim alanları dışında geçirirler.” diyerek konuştu.

Mevsimsel seyyah ekincilik işçilerinin temas sene okullar kapanmadan kül sülale fertleriyle bulundukları yeri ayrılma ettiklerini belirten Nokta, şöyle bitmeme etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilişkin net tıpkı vukuf bulunmamaktadır ancak pandemiyle alay malay sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’üstelik diyar dışına çıkmak zorunda mütezayit mevsimsel ekincilik işçileri pandemiden affedilmiş tutuldu ve izin alarak memleket dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında de tıpkı eksilme oldu, yani tasalı olanlar o anda Kovid-19 olanlar bir kısmı gidemedi ama buna rağmen 2020’de resmi cevaz alarak Şanlıurfa dışına sâdır aile sayısı 27 bin civarındadır. Umum ev fertleri karışma edildiğinde ortaya sâdır tablo 160-170 bin ekincilik işçisine tekabül ediyor. Şanlıurfa’dahi tamam sülale fertleri karışma edildiğinde toplam sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite bir yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Nokta, Türkiye genelinde sezonluk ekincilik işçisi üzerine kamera ve donör bölgelerin engelsiz ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“En çokça Gün Doğusu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri yeryüzü çok mevsimlik ekincilik işçisinin olduğu bölge adına karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Anadolu Bölgesi’nde de olduğunu söyleyebiliriz. Sezonluk tarım işçisi kayran bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Anadolu şekerpancarı, Çukurova cehre ve başka sebzeler, Ege’üstelik üzüm kabilinden mahsulat… Barhana veren ve kayran bölgelerde hakeza tıpkısı mobilizasyon var. Yani mobilite tıpkısı yaşamdan bahsediyoruz. Ümranlı ülkelerde mevsimsel tarım işçisi mobilizasyona geçerken haddinden fazla anif ve açık ayrımsız şekilde çocuklar dahil edilmez ama Türkiye’bile çok kilitsiz küreksiz ve kemiksiz tıpkısı şekilde karı fertleri bütünü karışma edilir. Yani elan kapanmadan torunlar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’birlikte 5-6 milyon sevimli tarım sektöründe çalışırken, hem mahalli hem turist kendisine bakıldığında 2 milyona andıran aynı mevsimsel tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati calip mülk de Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu büyüklüğünde faziletkâr olması âdeta düşündürücüdür. Çünkü tarım potansiyelinin yeryüzü efdal olduğu illerden biri.”

Gezgin ekincilik işçilerinin çalışma takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan doğmak üzere Güneydoğu’dan Türkiye’nin ciharıyek yanına çalışmaya giden gezgin tarım işçileri, tam yılı az daha memleketlerinin dışında fiilen geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel tarım işçisi göçü almazken, bu illerden Türkiye’nin dört bir yanına işçi gidiyor.

Seyyar ekincilik işçilerinin emek takvimi ise şöyle:

Familya: Lamba Karpuzu fidesi ekimi (Adana)

Küçük Ay: Brokoli, Karnabit (İzmir)

Mart: Erik (Mersin)

Nisan: Şeftali, çilek (Mersin Ağacı), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker hastalığı pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-hıyar (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Lamba Karpuzu, patates, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), pancar çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Ayçiçeği, sarımsak, çükündür (Aksaray), kiraz (Adana), kayısı, lamba karpuzu, kavun (Mersin), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), sarıerik, lamba karpuzu (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve görgüsüz (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Orak Ayı: Kayısı (Malatya), tahıl (Konya), sebze ve yemiş (Afyonkarahisar), üzüm (Sazak), benzin mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, kumpir (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), kayısı (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, çükündür (Karaman), narenciye (Adana-Sazak), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalaba-Trabzon), üzüm (Manisa), gündöndü, domates (Kayseri), nohut, ayçiçeği, soğan, şeker pancarı (Yozgat), patates ve soğan (Amasya), lamba karpuzu-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), günâşık (Bursa), arık fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik ayçiçeği (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), salatalık, soğan, domates (Ankara)

Ilkgüz: Günebakan (Veca), patates (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, sıska fasulye (Bitlis), akdarı, çükündür, gün çiçeği (Kütahya), Ceviz (Balıkesir), çükündür, domates (Eskişehir), dolayı gündöndü (Konya), biber (Kahramanmaraş), Şam Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Teşrinievvel: Zeytin (Sazak-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), beyaz helvacı kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), dinç fasulye (İzmir), şeker pancarı (Sivas), gündöndü (Muş), kumpir (Ilk Teşrin), mısır, ayçiçeği, soğan, patates, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Kasım: Turp (Osmaniye), al gözleme (İzmir), şeker pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), mısır (Konya), Japon Hurması (Adıyaman)

Ara: Havuç (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Entelektüel), marul tuhaf altı (Bilecik)